Jan Radtke: człowiek, który poprowadził Gdynię ku morzu i przemienił małą wioskę w symbol wolności i nadziei dla całej Polski.
Jan Radtke był burmistrzem, który poprowadził Gdynię ku morzu i pozostał symbolem odwagi oraz poświęcenia dla swojego ludu.
Data Urodzenia
1872 r. – Urodzenie w Dębogórzu (Prusy Zachodnie)
Aresztowanie i deportacja
13 września 1939 r. – Aresztowanie i internowanie w obozie w Potulicach podczas niemieckiej okupacji
Data śmierci
22 grudnia 1958 r. – Śmierć w Gdyni
Na początku XX wieku, wśród mgieł portów bałtyckich i wiejskich osad Prus Zachodnich, urodził się Jan Radtke w małej wiosce Dębogórze. Dorastał pośród pól i tradycji swojego ludu, szybko ucząc się wartości pracy, wspólnoty i wytrwałości.
Z biegiem lat Jan poświęcił się życiu publicznemu, stając się punktem odniesienia w swojej społeczności. Po zakończeniu I wojny światowej i odzyskaniu przez Polskę niepodległości po ponad stuletnich podziałach, miasto Gdynia, wtedy mała wioska rybacka, stało się nagle miejscem o ogromnym znaczeniu strategicznym: nowym polskim portem nad Bałtykiem.
W 1919 roku Jan Radtke został wybrany na burmistrza (Sołtys) Gdyni. Miasto było małe, infrastruktura skromna, lecz duch mieszkańców był wielki. Radtke zrozumiał, że Gdynia musi stać się nowoczesnym portem, zdolnym konkurować z Gdańskiem i dać Polsce okno na świat. Z cierpliwością i determinacją rozpoczął organizowanie prac publicznych, budowę infrastruktury portowej i zachęcanie nowych mieszkańców do osiedlania się w mieście.
Najbardziej symboliczny moment jego kadencji nastąpił podczas chrztu Morza Polskiego (Zaślubiny Polski na Morze). Był to czas, kiedy młoda Polska po raz pierwszy dotknęła Bałtyku, co oznaczało nie tylko początek narodowej żeglugi, ale również nową przyszłość dla Gdyni. Jan Radtke był jednym z głównych uczestników tego historycznego wydarzenia, prowadząc miasto i jego mieszkańców w świętowaniu dostępu do morza, symbolu wolności i suwerenności.
Lata trzydzieste przyniosły nowe wyzwania. Narastało napięcie międzynarodowe, a II wojna światowa wisiała nad Polską. Podczas niemieckiej okupacji Radtke został aresztowany i deportowany do obozu w Potulicach, gdzie przeżył trudne i ciężkie dni. Nawet w tych chwilach jego reputacja jako sprawiedliwego i mądrego człowieka przetrwała, a wielu wspominało jego wysiłki w budowaniu i jednoczeniu społeczności Gdyni.
Po wojnie Jan Radtke wrócił do swojego miasta, już naznaczonego konfliktami, lecz wciąż żywego. Nadal angażował się w życie kulturalne i polityczne, stając się symbolem odporności i poświęcenia dla dobra wspólnego. Zmarł 22 grudnia 1958 roku, pozostawiając po sobie Gdynię przemienioną z małej wioski w rozkwitający port. Do dziś jego imię i pamięć o chrzcie Morza Polskiego pozostają symbolem wizji i zaangażowania człowieka, który pomógł Polsce zdobyć jej morze.
Obóz w Potulicach
Pełna nazwa: Obóz jeniecki i pracy przymusowej w Potulicach (po niemiecku: Lebensraumlager Potulitz).
Lokalizacja: Mała wieś Potulice, w regionie Wielkopolski, w pobliżu Nakła nad Notecią.
Pochodzenie: Obóz został utworzony przez nazistów w 1941 roku, podczas okupacji Polski.
Główny cel: Obóz przeznaczony był do internowania Polaków, głównie cywilów, uznanych za „nieprzystosowanych” lub „niebezpiecznych” dla niemieckiego reżimu. Wielu więźniów stanowiły osoby z lokalnej elity: nauczyciele, urzędnicy, intelektualiści, a także dzieci deportowane z terytoriów włączonych do Rzeszy.
Warunki: Warunki życia były bardzo ciężkie: przeludnienie, głód, choroby, praca przymusowa, kary cielesne i systematyczna przemoc. Wielu więźniów zmarło z powodu niedożywienia i brutalnych warunków.
Funkcja symboliczna: Obóz był częścią polityki nazistowskiej germanizacji terytoriów polskich i wykorzystywania miejscowej ludności do pracy przymusowej.
Po wojnie: Obóz został zamknięty po zakończeniu II wojny światowej, ale pozostaje miejscem pamięci historycznej. Dziś odbywają się tam uroczystości i wznoszone są pomniki upamiętniające polskie ofiary represji nazistowskich.
Zaślubiny Polski z morzem
10 lutego 1920 roku Polska uczciła symboliczny „chrzest Morza” w Pucku, odzyskując dostęp do Morza Bałtyckiego po ponad stu latach rozbiorów. Generał Józef Haller wrzucił pierścień do morza, ogłaszając zjednoczenie młodej Rzeczypospolitej z Bałtykiem.
Nie był to tylko gest symboliczny: oznaczał odrodzenie Polski jako wolnego narodu, nadzieję na przyszłość pełną dobrobytu oraz marzenie o otwartych drzwiach na świat. Do dziś wydarzenie to pozostaje symbolem odwagi, wolności i więzi z morzem.
Upamiętnienie
16 września 1989 z inicjatywy Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, na ścianie jego domu przy ul. 10 Lutego 2, odsłonięto poświęconą mu tablicę.
W 1991 jego imieniem nazwana została ulica w Gdyni.
Przez kilkanaście lat był on również patronem gdyńskiego Gimnazjum Nr 14 przy ul. płk. Dąbka na Obłużu.
Jan Radtke występuje w filmie i serialu Miasto z morza (2009) w reżyserii Andrzeja Kotkowskiego. Jego postać zagrał Andrzej Grąziewicz.
Dodaj komentarz